Taariikhda Xaaji _Dideh
Wuxuu ku dhashay Lughaya, deegaanka Awdal wuxuuna ku dhintay Jabuuti 1920 -kii.
Wuxuu lahaa wiil iyo gabadh. Wiilka waxaa lagu magacaabi jiray Mohamoud Haji Dideh; iyo gabadha, Ajaa 'ib Haji Dideh. Gabadhiisu waxay dhashay dhowr gabdhood, oo hadda waa nool yihiin.
Xaaji Dideh wuxuu ahaa ganacsade lagu arkay Geeska Afrika, ka hor iyo xilligii gumaysiga. Ganacsigiisu wuxuu u badnaa Saylac, markii dekedda Jabuuti la furay, wuxuu u guuray magaalada cusub. Ka dib, wuxuu noqday aasaasihii Rugta Ganacsiga Jabuuti, waxaana markhaati u ahaa madaxweynihii hore ee Rugtaas Marxuum Siciid Cali Coubeche. Wuxuu hanti badan ku lahaa aagga Awdal, gaar ahaan inta u dhaxaysa markaas dekedda Saylac iyo magaalada Lughaya, halkaas oo ay ku noolaayeen qayb badan oo ka mid ah qoyskiisa, qabiilka Bahabar-Celi.
Xaaji Dideh wuxuu reebay xusuus aan la soo koobi karin, isagoo ka tagay hanti waqf, Jabuuti. Wuxuu dhaxalsiiyay sadaqo badan. Shaqooyinkiisa waxaa ka mid ah masaajidka weyn ee xaafadda 2. Masaajidkan waxaa lagu magacaabaa Masjidka Xaaji Dideh waxaana sida aan xogta ku helnay ahaa masaajidkii ugu horreeyay ee laga aasaasay Jabuuti. Dhulka waxaa iibsaday Faransiiskii deggenaa 1906-kii, iyadoo magaalada Jabuuti-na ay billowday inay dadkeeda buuxsato laga bilaabo 1896-kii. Masaajidka waxaa la dhisay ka hor 1900-kii.
Wuxuu dhaxalsiiyay nin samafal ah, dugsiga Xaaji Dideh oo aan ku barannay afka Faransiiska. Plus wuxuu ka mid ahaa hadiyadihiisii; 30 guri oo la degi karo. Kuwani waa in la kiraysto si loo daboolo kharashaadka masaajidka.
Sheikh Houssein Djama Idleh ayaa sheegay in Xaaji Dideh uu sidoo kale bixiyay sababaha ay ku yaalaan rugta ganacsiga iyo wasaaradda arrimaha gudaha ee jamhuuriyadda Jabuuti. Dhinaca kale, Xaaji Dideh wuxuu ka qayb qaatay iska caabbinta iyo madaxbannaanida dalkiisa. Qarniyo iyo jiilal ayaa raacay dariiqan, wuxuu ahaa nin aad uga soo horjeeday degayaasha iyo hadafkooda masaafurinta iyo ka faa'iidaysiga.
Houssein Djama Idleh, ayaa sheegay in Hadji Dideh uu meel aan qiyaas lahayn ku leeyahay taariikhda silica ah ee Jabuuti. Waa astaanta nool ee kaalintii Gadabuursi ee aan la inkiri karin ee dhismaha magaalada Jabuuti. Dhab ahaantii, Rugta Ganacsiga Jabuuti ee laga dhisay dhul uu bixiyey Hadji Dideh waa in lagu baabtiisaa Rugta Ganacsiga Djibouti Hadji Dideh. Waa uun caddaalad lagu sameeyey dadaalkiisa.
Xuquuqda qoraalka
Boga Cabdilaahi Yuusuf
0 Comments